त्यसपछि फुलेन गोदावरी: पुस्तक समीक्षा

मैले प्रश्न गरें, 'सर तपाईंले यो पुस्तक लेखेर पाठकमाथि अन्याय गर्नुभएको छ ।'

'कसरी' भन्ने सरको प्रतिप्रश्नमा मेरो सहज उत्तर थियो, 'पाठकलाई यति धेरै रूवाउन पाइन्छ त सर?'

साँच्चै भन्नुपर्दा, "त्यसपछि फुलेन गोदावरी" यस्ता कथाहरूको सङ्गालो हो, जुन कथाहरू आर्तनादको दहमा पौडिन्छन् । वर्तमान नेपाली समाजका सामाजिक, आर्थिक, राजनैतिक, वर्गसंघर्ष लगायत विविध पाटाहरूलाई हुबहु लेखनीमा उतारेका छन् । जम्माजम्मी २० वटा कथाहरूमध्ये कुनै त्यस्तो कथा छैन, जसले हरेकका आँखा नभिजेको होस् । हरेक कथा उत्तिकै ऊर्जावान् र जीवन्त छन्, कथा पढ्दै गर्दा हर निमेषमा झक्झक्याइ रहन्छन् र आँसुले आँखा भिजेको पत्तै पाइँदैन । यसपछि के होला, अन्तिममा यो पात्रले जिते हुन्थ्यो, यसको उद्धार भैदिए हुन्थ्यो भन्ने हाम्रो मृदुल भावनाका विपरीत गैदिन्छन् हरेकजसो कथाहरू, "वियोगान्तम् ननाटकम्" को मूलमन्त्र बाहिर । जेहोस् यसले कथा पठनप्रतिको कौतूहलता बढाइ भने दिएको छ ।

कथाहरू छोटा छन्, तर सार लामो र गहिरो छ । हरेक कथाहरू पढिसक्दा एकपल्ट सोच्न बाध्य बनाउँछ, यी कथाहरूका पात्रहरूको ठाउँमा आफूलाई सजीव राख्दै कल्पनाको आशातीत दुनियाँमा लगिपुर्याउँछ र फेरि आँखा भिजेको पत्तै चल्दैन । त्यो सजीवतामा समेत पौड्यालका कथाहरू अब्बल छन् ।

आफ्नो छुट्टै नवीन शैली पस्किएर नेपाली कथासाहित्यको जगतमा पौड्यालका कथाहरूले निरन्तरतामा एउटा क्रमभङ्गता गरेका छन् । "त्यसपछि फुलेन गोदावरी" यथार्थको धरातलमा लेखिएको एक मनोवैज्ञानिक कथासङ्ग्रह हो । पुस्तक पढिसक्दा वीपी कोइराला पछि यति सशक्त रूपमा मनोवैज्ञानिक विचारधारा पस्कने कथाकार पौड्याल नै हुन् भन्नेमा दुईमत राख्न सकिन्न ।

अन्ततः महेश पौड्यालको "त्यसपछि फुलेन गोदावरी" एक सशक्त लेखकको सशक्त प्रतिविम्ब हो । यस पुस्तकको पठन बिना नेपाली समाजको यथार्थ धरातलको ज्ञान तथा यस युगका युगकथाहरू पढ्न पाउने अवसरबाट वञ्चित हुने निश्चितप्रायः छ ।